Samen met de opkomende productie van hippe biertjes is er een zichtbare toegenomen trend om het gerstenat in te blikken. Zeker voor aromatische bieren lijkt het de superieure bierverpakking. Kwaliteit en consistentie zijn twee primaire overwegingen waarvoor de brouwer deze weg inslaat. Het prijskaartje, de ‘weinige’ nadelen, traditie van de behoudsgezinde consument belemmeren de kleine brouwer echter om de transit naar blikverpakking met open armen te verwelkomen.
Is inblikken beter dan bottelen? Is het duurzamer? Is het veilig? Is het bier lekker? Dt artikel zal geen van deze vragen beantwoorden, althans niet ronduit. We geven je een korte blik op blik en nodigen je uit om je twijfels en bezwaren tijdens de BREWmasterclass te delen met collega craftbrouwers, uiteraard met inzichten van de experts. Hopelijk kun je beter geïnformeerd een beslissing overwegen.
Blik wint terrein
De hype van bieren in alle geuren en smaken heeft de behoefte aan nieuwe, frivole verpakking een trede hoger op de brouwladder gezet. Blik - de hippe verpakkingsvorm bij uitstek – wint steeds meer terrein onder de bierbrouwerijen. Wat in the States al jaar en dag (sinds 1935) in gebruik was, wordt vandaag de dag door steeds meer brouwers gekozen – zowel klein als groot.
In Europa maakt de scepsis bij brouwer en bierliefhebber langzaamaan plaats voor bewondering: vooral kleine en onafhankelijke, smaakmakende brouwerijen, kiezen steeds vaker voor blik. Zeker als het gaat om bier met een ‘vluchtig’ aroma. Zelfs de (jongere?) Belg die bier in blik ooit goedkoop of zelfs marginaal vond, en die het Bourgondische aspect van een mooi flesje naast een mooi glas prefereert, grijpt nu ook al naar eens pils, witbier, alcoholvrij of fruitig bier uit een conservenblikje.
Echter, Speciaalbieren met hoge alcoholgraad die eerst uit het blikje in een gepast glas worden geschonken - hinken in eigen land nog achterop. Terwijl voor export blik als goedkoper en gemakkelijker alternatief al verkozen wordt.
De vele voordelen en weinig nadelen van bier in blik
Fervente voorstanders zijn overtuigd dat bier in blik kwalitatiever en een stuk stabieler is. Blikjes bieden een hermetische afdichting en blokkeren 100% licht. Daarmee verslaat blik elke fles. De binnenkant is bekleed met een epoxycoating die het bier beschermt van smaakinvloed - de ooit nadelige metaalsmaak behoort definitief tot het verleden. Daarnaast is een sixpack blik ideaal voor onderweg, het gaat minder snel stuk als je het laat vallen en het stapelt perfect in de frigobox tijdens je dagtripje aan zee, in de camping, op een festivalweide, in minibars van hotel en B&B. Voor de microbrouwer is dit trouwens ook handig – gedaan met glasscherven, verspild bier en boze magazijniers!
Wanneer we tenslotte de ecologische voetafdruk onder de loupe leggen blijkt deze van blik kleiner dan deze van eenmalig gebruikte flessen, dankzij een geringere uitstoot van CO2 voor transport - ze zijn stukken lichter waardoor er dus massaal veel meer blikken per batch kunnen worden vervoerd (waardoor ook het kostenplaatje een stuk lager ligt – zeker in deze ‘webshop’tijden kan dit voor levering rechtstreeks bij de klant thuis een te overwegen voordeel zijn).
Aluminium is bovendien het meest recycleerbare materiaal van alle materialen. Het kost ongeveer 90% minder energie om aluminium te recycleren dan om aluminium te maken van grondstoffen1. Er is geen limiet aan het aantal keren dat aluminium kan worden gerecycleerd en een gerecycleerd blikje kan binnen twee maanden weer in de schappen staan.
1Het proces om bauxiet om te zetten in aluminium is astronomisch energie-intensief, waarbij enorme hoeveelheden water en elektriciteit worden gebruikt (hele energiecentrales worden gebouwd om het proces te ondersteunen). Het smeltproces is ongelooflijk vervuilend (veel van de smeltenergie komt uit steenkool).
Blik of fles? Het laatste woord over de meest ecologisch vorm en het streven naar een circulaire economie is echter nog niet geschreven. Google maar eens om de talloze milieuvoor- & nadelen van beide verpakkingsvormen tegenover elkaar af te wegen.
Bovendien wil men nu ook af van de enorme afvalberg aan blik. Statiegeld of een alternatief ervoor..in Nederland is het een feit, in België. komt het eraan!
Een kunstig blikje bier
Laten we het ecologisch aspect even parkeren en wat aandacht besteden aan de etikettering. Met alle lekkere en verschillende bieren die tegenwoordig te verkrijgen zijn, sta jij als brouwer van craftbieren voor een hele uitdaging! Want jij moet er voor zorgen dat de consument jouw bier kiest terwijl hij of zij jouw met liefde gebrouwen bier nog nooit heeft geproefd.
Hippe (lees niet traditionele) bieren worden al vaker in blik aangeboden. Het grote, bedrukbare 306°-oppervlak biedt eindeloze marketingmogelijkheden van opvallende designs met catchy uitstraling tot en met een frisse personalisering van het merk. Het wordt een kunst op zich (van een kunstig biertje?).
Etiketteren en etiketteren is twee
De keuze voor etikettering hangt vooral af van wat de brouwer zelf mooier & praktischer vindt (en wat het beste past in zijn budget). De ene oplossing is al ecologischer dan de andere.
-
Zelfklevende etiketten: net zoals bij flessen kun je zelfklevers gebruiken.
-
Warmtekrimp-etiketten (shrink sleeve): een etiket wordt om uw drankblikjes gewikkeld en verwarmd. Hierdoor krimpt het etiket een beetje zodat het zich vasthecht aan het drankblikje.
- Shrink sleeve met lengte-perforatie: deze sleeve is dankzij de perforatie volledig te verwijderen. De consument scheurt de sleeve open en je houdt een schoon primair product over (zonder lijmresten of inkt op de verpakking) dat gerecycleerd kan worden. De lege verpakking kan nu volledig “clean” het recyclageproces in. En ook de sleeve wordt gerecycleerd.
- Voorgedrukte drankblikjes: uw blikjes worden gedecoreerd in de drankblikjesfabriek. Hiervoor hang je vast aan omvangrijke minimumbestelling.
- Hybride drankblikjes: voorgedrukte drankblikjes met bv. je logo en elk afzonderlijk bier uit je assortiment krijgt een eigen etiket en kleurdesign dat met een etiketteermachine op de blikjes aangebracht wordt.
Een blikkenlijn : eigen installatie of mobiel ?
En hoe zit het met het afvullen dan? Je hebt het wellicht al ergens gehoord of gelezen: blikken vullen blijkt moeilijker dan flessen. De theorie hierachter is wetenschappelijk vrij complex en is begrijpelijk voor een onderlegde thermodynamicus en vloeistofmechanicus. Geen materie dus voor een eenvoudige blog als deze.
Wat we wel kunnen benadrukken is dat de parameters druk en temperatuur de kwaliteit van je eindproduct ttz smaak, aroma en uitzicht zullen bepalen – niet alleen bij het brouwen zelf (en dat weten jullie natuurlijk al), maar ook tijdens de weg vóór en tijdens het afvullen (in zowel blik als fles). De afstand tussen beide is van fundamenteel belang. Ook de efficiëntie van de apparatuur die tussen beide wordt gebruikt: pomp, warmtewisselaar, pasteur, …mag niet verwaarloosd worden!
En finaal moet het bier van verhoogde druk (in de gist- of buffertank) naar atmosferische druk (in het blik) gebracht worden. Er zijn hiervoor verschillende methoden & apparatuur - graviteits-, atmosferische en tegendrukvullers.
(Figuur uit Filling with finess: matching your fill process to your beverage(s) – Crowdcast Collab 19 nov 2020 – Wildgoose filling)
Specifiek voor blik zijn er bovenop nog bijkomende technologische uitdagingen zoals het verwijderen van de lucht uit het blik, nagisting op blik en inblikken van bieren met hoog CO2-gehalte, dry gehopt bier in blik.
Investering te groot?
Het is dus niet te verwonderen dat afvullijnen voor blik tot de duurste apparatuur van de brouwerij behoren, waar je als microbrouwer niet over één nacht ijs gaat. En eenmaal aangekocht mag je uiteraard operationele kost en onderhoudskost niet onderschatten. Wanneer de investering in een eigen blikkenlijn een te grote financiële aderlating tot gevolg heeft, kun je ook opteren voor inblikken op locatie. Of zelfs voor een mobiele verpakkingsservice die ter plekke bij de bierbrouwer langskomt om in een mum van tijd je volledige favoriete brouwsel voor je afvult. Eens je hebt ontdekt of je cash flow van je blikbier de investering waard is, dan kun je de aanschaf uiteindelijk overwegen.
Bronnen: Brewers Association, CANlab, FOSC, Eshuis, BREWup